theo
vogels
25 jaar
​1919-1945

Vogels ,   Theodorus Adrianus Maria (Tilburg, 13 oktober 1919 – 24 april 1945, Siegburg). Zoon van P.A.M. Vogels, directeur van een gloeilampenfabriek, en W.M.E. Beukenex. Theo was als actief lid van een verzetsgroep betrokken bij het vervoer en de vlucht van Engelse piloten over de Nederlandse grens. Hij stierf aan vlektyfus in een gevangenis in Siegburg (Duitsland).

​IN MEMORIAM

 Proloog
Een aantal studenten van de Roomsch-Katholieke Handelshoogeschool, de voorloper van Tilburg University, had hun middelbare schooltijd doorlopen op het St. Odulphuslyceum. Na de oorlog liet deze school een gedenkteken maken ter herinnering aan de oud-leerlingen die in de oorlog – of net daarna – zijn omgekomen. Theo Vogels was een van hen; zijn naam kreeg een plek op het gebrandschilderde raam. 
 
1. Set-up
Theo groeit op in een samengesteld gezin. Zijn ouders zijn beiden eerder getrouwd geweest en zijn moeder heeft twee kinderen – halfbroers van Theo – uit haar eerste huwelijk. Theo woont de eerste zestien jaar van zijn leven in Tilburg en het gezin verhuist daarna naar kasteel Groenendael in Hilvarenbeek. Theo’s vader is directeur van de gloeilampenfabriek Voba in Tilburg. Tijdens zijn jeugd maakt Theo behoorlijk wat mee. Op jonge leeftijd kreeg hij difterie, hij raakt betrokken bij een auto-ongeluk waaraan hij een zware hersenschudding overhoudt, en op zijn zeventiende – tijdens het schieten op waterratten met zijn vrienden – gaat er onverwacht een geweer af en doorboort de kogel Theo’s hartzakje. Hoewel hij hiervan geneest, moet Theo sindsdien een plaatje vliegtuigaluminium dragen om zijn hart te beschermen.
 
2. Motorisch moment
Theo is in de tijd van het jachtongeluk leerling van het St. Odulphuslyceum in Tilburg. De school, waar hij de hbs-b volgt, bevalt hem. Theo is aangesloten bij de ‘jongstudenten’-vereniging nos (wij) en lid van de Maria-congregatie op het lyceum. Maar ook buiten schooltijd is Theo heel actief. Hij houdt van tennis, hockey en schaatsen en bewijst zijn sportiviteit ook in zijn lidmaatschap van verschillende scoutingclubs en van de (officieuze) Broederschap van de Wulpen, een soort vriendengroep. Op 2 oktober 1939 maakt Theo een ‘testament’ op ten gunste van de Broederschap. Zijn persoonlijke archief wordt overgedragen aan de vriendengroep en 30 gulden (‘indien aanwezig’) zou ten goede komen aan de Ridderkas. Daarnaast, zo schrijft Theo, zou er jaarlijks een mis opgedragen moeten worden voor de overleden broeders. Hoewel niet officieel, werd dit testament toch uitgevoerd, en wel op 27 september 1945, ruim vijf maanden na zijn overlijden.

3. Keerpunt
Theo is vijf jaar vóór zijn dood begonnen aan zijn studie economie in Tilburg. Na een jaar besluit hij tijdelijk te stoppen met studeren om zijn vader te assisteren in de gloeilampenfabriek. Medio 1942 pakt hij zijn studie weer op en wordt lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof. Als Theo in het voorjaar van 1943 de loyaliteitsverklaring moet tekenen voor de Duitse bezetter, weigert hij net als veel van zijn studiegenoten. Hij meldt zich bij de Arbeitseinsatz, de gedwongen tewerkstelling. Korte tijd verblijft Theo in een kamp in Ommen. Vanwege zijn precaire gezondheid wordt hij vrijgesteld en gaat hij opnieuw aan de slag in de fabriek van zijn vader. Ondertussen sluit Theo zich aan bij de verzetsgroep Smit-Van der Heijden en verricht hij verschillende hand- en spandiensten in het verzet. Hij houdt zich vooral bezig met het over de grens brengen van Engelse piloten, geen ongevaarlijke missie. 

4. Climax
Theo is verantwoordelijk voor het vervoer van de piloten vanuit Tilburg via Hilvarenbeek en de bossen aan de grens bij Esbeek. Hij kent dit gebied goed want hij is er opgegroeid. Maar dan gaat er op 15 november 1943 een pilotentransport mis. Een aantal leden van de verzetsgroep wordt opgepakt  en Theo wordt gearresteerd in het huis van zijn halfbroer Bart in Tilburg. Samen met andere leden van de verzetsgroep komt hij terecht in een gevangenis in Antwerpen. Daarna wordt Theo overgebracht naar een gevangenis in Brussel, de stad waar begin 1944 het proces tegen hem en de andere verzetsleden begint. Theo wordt ter dood veroordeeld. Zijn familie dient een gratieverzoek in en Theo's doodstraf wordt omgezet in tien jaar dwangarbeid. Zijn vader reist verschillende keren naar België om zijn zoon te bezoeken, totdat Theo naar een Duitse gevangenis wordt overgebracht.  
 
5. Resolutie
Het regime in deze gevangenis in de Duitse plaats Bruchsal, is wreed en de leefomstandigheden zijn mensonterend. Waarschijnlijk is Theo geketend en wordt het eten in de cellen naar binnen gegooid. Theo doorstaat een verblijf van een half jaar op deze plek. Daarna wordt hij overgeplaatst naar een gevangenis in Rheinbach. Zijn verblijf hier duurt ruim zes maanden. Als er een nieuw transport wordt aangekondigd, ruilt Theo van nummer met een medegevangene. De even nummers, waaronder Theo, gaan op transport naar Siegburg, de oneven getallen blijven in Rheinbach. Twee maanden later wordt Siegburg bevrijd door de Amerikanen. Zijn familie denkt dat Theo in goede gezondheid is en naar huis zal komen. Hij is op dat moment echter te ziek om nog vervoerd te worden. Op 24 april 1945 sterft Theo aan vlektyfus.
 
Epiloog
Theo wordt door de Nederlandse Oorlogsgravenstichting overgebracht naar het Nationaal Ereveld Loenen. In zijn woonplaats Hilvarenbeek is het 'Theo Vogelspad' naar hem genoemd. Zijn neef Joep heeft de familiegeschiedenis in naam van zijn vader, een jongere broer van Theo, uitgezocht en verwerkt  in het boek 'Student in verzet'. Een oproep van de universiteit aan de families van de 22 omgekomen Tilburgse studenten markeerde het begin van zijn zoektocht. Een fotoreportage van het gedenkteken op het St. Odulphus-lyceum was hiervan deel.
1. Gebrandschilderd raam St. Odulphuslyceum
2. Pas van verkenners
3. Testament Wulpen
4. Auto Theo, pilotenvervoer
5. Laatste foto Theo
6. Levenslauf document
7. Maria kapelleke
8._toelichting_bijlagen.pdf
File Size: 56 kb
File Type: pdf
Bestand downloaden
Bronvermelding

​1. Fotograaf: Joep Vogels
2. tm 7. Privé-archief familie Vogels - de Kanter
8. Joep Vogels

Joep Vogels, Student in verzet. Gedreven door geloof,  Tilburg 2017, ISBN/EAN 978-90-9030354-3 

aletta steensma
21 jaar
theologie

Beste THEO 

Het voelt vreemd om deze brief te schrijven. Vreemd omdat ik weet dat jij dit nooit zult lezen. Jij bent er immers niet meer.
 
Je had al een bewogen leven achter de rug toen ook nog eens de oorlog uitbrak. Ik ken je niet, maar wat ik van je heb gelezen is dat je wel een beetje een pechvogel was. Een auto-ongeluk, ziektes, en dan ook nog een kogel die je hartzakje doorboort. Ik vind het dan ook moedig dat je, ondanks je slechte gezondheid, toch bij het verzet bent gegaan. Ik weet ook niet of dit een moeilijke keuze geweest is. Misschien vond je dat er iets gedaan moest worden. Zou je hebben nagedacht over de gevaren die aan het verzetswerk verbonden zaten? Misschien vond je wel dat het vanzelfsprekend was dat je iets moest doen. Heb je er niet eens over nagedacht. Maar misschien maakte je een hele bewuste keuze. Ik weet het niet, en ik kan me ook niet voorstellen hoe ik zou reageren in de situatie waar jij je in bevond. Ook vanwege de risico's die jij aan den lijve hebt ondervonden.
Na alles wat je meegemaakt had, in meerdere gevangenissen, werd je uiteindelijk bevrijd door de Amerikanen. Ik hoop dat je dit bewust mee hebt kunnen maken. Ik hoop dat je wist dat je vrij was toen je stierf. Dat je besefte dat alles wat je gedaan hebt, niet voor niets is geweest.
 
Je was een actieve student. Dat maak ik tenminste op uit je profiel. Ik zie mezelf ook als een actieve student. Dat roept meteen deze vraag bij mij op: wat gebeurt er met je leven op het moment dat er oorlog uitbreekt? Gaat het leven dan gewoon door, of probeer je er maar het beste van te maken? Vlucht je weg, of probeer je te doen alsof er niets aan de hand is? Pas je jezelf aan, of juist niet, en verzet je jezelf tegen een oorlog die jij zelf niet wilde? Gelukkig heb ik nog niet in een situatie gezeten waarin ik me dit af heb hoeven vragen. Helaas zijn er veel te veel mensen die dit niet kunnen zeggen. Wat ik wel hoop, voor jou Theo, maar ook voor al die anderen die ineens in oorlog leven, is dat ondanks alles, mensen toch nog hoop kunnen houden. Kunnen genieten van de kleine dingen in het leven die wel doorgaan. Dat er niet alleen maar angst is. Want ik kan me niet voorstellen hoe het is om te moeten leven in doodsangst. Ik hoop dat jij dit niet te vaak mee hebt gemaakt.
 
Maar Theo, ik wil je ook bedanken. Dankjewel dat je mij laat nadenken over hoe het leven als student in de oorlog geweest moet zijn. Dankjewel dat jij de moed toonde om je te verzetten op het moment dat dit nodig was. En dankjewel dat ik nu iemand heb om te herdenken op 4 mei.
 
Ik hoop dat je rust in vrede.
 
Aletta
 
 
Wil jij ook een brief schrijven aan Theo?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. ​
> lees hier de brief van Shimera Hoek aan Theo