nico
van kerkoerle
22 jaar
​1922-1945

Van Kerkoerle,     Nicolaas Hendrikus Maria (Tilburg, 28 nov, ember 1922 – 9 januari 1945, Neuengamme). Zoon van T. van Kerkoerle, onderwijzer, en D. van de Leemput. Nico was actief in het verzet, vooral in het onderduik- en escapewerk. Hij stierf in het in Duitsland gelegen concentratiekamp Neuengamme aan vlektyfus en hongeroedeem.

​IN MEMORIAM

Proloog
Het 'Groot Seminarie 's Hertogenbosch' werd tijdens de Tweede Wereldoorlog, van 1941 tot 1944, bezet door de Duitsers. Het gebouw werd ontruimd en in gebruik genomen als een gijzelaarskamp en politiegevangenis die later bekend zou zijn als 'kamp Haaren'. Voor het gebouw stond een monumentale toegangspoort die voor ongeveer 4100 gijzelaars en gevangenen, waaronder Nico van Kerkoerle, de toegang werd tot een gedwongen en onzeker bestaan op een plek die eens een mooi landgoed was.
 
1. Set-up
Nico van Kerkoerle, geboren en getogen in Tilburg, besteedt veel tijd aan zijn studie op de hogeschool in Tilburg. In zijn vrije uurtjes is Nico sportief: hij speelt hockey, tennis en is fervent supporter van voetbalclub Willem ii. Als de oorlog uitbreekt wordt Nico lid van de Nederlandse Unie, een politieke partij waarin ook de broers Ruygers actief zijn. In de zomer van 1942 valt de hogeschoolgemeenschap plotseling uit elkaar. Drie van zijn hoogleraren – Cobbenhagen, Goossens en De Quay – worden geïnterneerd in Haaren. Nico besluit Martinus Cobbenhagen te schrijven en er ontstaat een mooie briefwisseling. In een van zijn brieven drukt deze hoogleraar Nico op het hart om “moed te blijven houden en te blijven strijden voor Nederland, de vrijheid en te blijven geloven in God.”
 
2. Motorisch moment
Nico voelt zich gesterkt door deze woorden en tekent in het voorjaar van 1943 de loyaliteitsverklaring aan de Duitse bezetter niet. Hij moet zich melden bij de Willem ii Kazerne voor gedwongen tewerkstelling. De twijfel slaat toe als hij een groep medestudenten ziet staan. Nico besluit weg te lopen, gaat biechten en heeft thuis een hevige discussie met zijn moeder. Nico belt vervolgens de kazerne op en doet zich voor als zijn vader. Hij vertelt de Duitse officier dat het voor 'zijn zoon Nico' onmogelijk is zich te melden omdat hij de dag ervoor een operatie heeft ondergaan. De officier reageert begripvol en vraagt 'vader van Kerkoerle' om een doktersverklaring. Nico, die de dag tevoren aan zijn gebit was geopereerd, regelt de verklaring en schrijft een begeleidend briefje. Zijn zusjes geven de post af op de kazerne en trakteren thuis op de goede afloop.
 
3. Keerpunt
Nico kan niet lang thuis blijven wonen. Er breekt voor hem een spannende tijd aan, waarin hij onderduikt en op de vlucht is. Nico weet hoe hij zich in de ondergrondse moet bewegen, want hij is al geruime tijd actief in het verzet. Hij houdt zich vooral bezig met escapewerk en onderduikwerk, zo schrijft hij in een dagboek. Nico helpt krijgsgevangenen ontsnappen en terugkeren naar huis en zorgt voor de verspreiding van distributiebonnen voor onderduikers. Het onderduikwerk breidt zich in snel tempo uit als steeds meer mensen zich onttrekken aan maatregelen van de bezetter. Er moeten onderduikadressen worden gezocht en valse persoonsbewijzen gemaakt. Nico neemt spontaan de organisatie en verzending van de pakketten voor gijzelaars en krijgsgevangenen op zich: “Dag en nacht was je er voor in de weer en geen werk was je hiervoor te veel. Zonder jouw onvermoeibare werklust en je nooit aflatend enthousiasme zou deze actie van ons niet geweest zijn.”
 
4. Climax
Nico probeert zijn studie eigenstandig voort te zetten als de hogeschool feitelijk niet meer functioneert. Het lukt hem zijn kandidaatsexamen af te ronden, maar de dag erna wordt hij gearresteerd. Over zijn arrestatie doen verschillende verhalen de ronde. Mogelijk is Nico gearresteerd door de beruchte Tilburgse sd-agent Piet Gerrits op de Markt in Tilburg. Bij zijn arrestatie zou hij in het bezit zijn van valse persoonsbewijzen en werkvergunningen. Volgens een andere overlevering is Nico opgepakt bij de bevriende familie Van Huigevoort. Samen met Ben, zoon van de familie, zit hij in de verzetsgroep 'Ben'. Deze groep verspreidt kranten, helpt onderduikers en brengt piloten over de grens. Coba Pulskens zou ook tot deze groep behoren. Ben is in de ochtend al opgepakt en de Duitsers zijn in het huis van de familie blijven wachten. Iedereen die nietsvermoedend aan de deur komt wordt opgepakt.
 
5. Resolutie
Nico komt in kamp Haaren terecht. Zijn familie krijgt opgewekte brieven van hem: 'sanatorium Haaren', zo noemt Nico het kamp. En hij schrijft: “Met mij gaat 't uitstekend, zo zelfs dat ik mijn broekriemgaatje heb moeten terugzetten. Als je ook alles opeet wat je hier krijgt, dan word je zo dik als een beer.” Een keertje mogen zijn ouders op bezoek komen in Haaren. Iedere week krijgt Nico van hen een postpakketje met levensmiddelen en brieven. In een van zijn brieven beschrijft Nico ook de dagindeling in kamp Haaren: “pl.m 6 uur opstaan, vegers en blikken uitdelen en tonnen storten valt best mee, als je er maar luidkeels bij zingt! Daarna eten halen en verdelen. Na 't ontbijt de etensrommel afwassen en wegbrengen. Dan volgt 't vegen of dweilen van de gangen en soms een of andere kamer schoonmaken. Des middags weer eten halen etc. Zo ook 's avonds. Er komen tal van andere dingen bij en overal is je hulp nodig.”
 
Epiloog
Kamp Haaren was voor Nico een doorgangsplek. Hij kwam achtereenvolgens terecht in Vught, Sachsenhausen en Neuengamme. In dit laatste kamp in Duitsland stierf Nico, op 9 januari 1945, aan vlektyfus en hongeroedeem. Enkele maanden was er onwetendheid over zijn lot. Pas eind augustus 1945 kreeg zijn familie een officiële bevestiging van het Rode Kruis van zijn overlijden. Het zou het laatste schrijven zijn.
1. Gedenkplaats Haaren
2. Gezinskaart
3. Hogeschool Tilburg
4. Nico is sportief
5. Scriptie over Nico van oud-odulphianen
6. Viking 1944
7. Overlijdensakte
8A. Bidprentje
8B. Bidprentje
9A. In Memoriam Fratrum
9B. In Memoriam Fratrum
Bronvermelding

1.  http://www.geheugenvannederland.nl/nl/
geheugen/view?coll=ngvn&identifier= KDC01%3A7225748
2. Regionaal Archief Tilburg, inschrijvingskaart archiefnummer 0918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, inventarisnummer 0064, blad 153. Gemeente: Tilburg
3. Privé-archief familie Goosen
4. Privé-archief familie Goosen
5. Inge Laurijssen, Daniëlla Hulskes, Mascha Kennes, Het levensverhaal van 15 Odulphianen en het Odulphus in de Tweede Wereldoorlog, 1991 eindexamenscriptie geschiedenis klas 6 Odulphus.
6. Viking. Tilburgs Studenten Weekblad, 05 december 1944
7. Regionaal Archief Tilburg, Overlijdensregister 1947 Tilburg archief 16, Akte 69-1947 
8. Regionaal Archief Tilburg, Bidprentjes - Letter K, archiefnummer 410
9. In Memoriam Fratrum. Gedenkboekje Tilburgs Studenten Corps St. Olof, p. 7
 
 

LIEKE VAN GULIK
22 jaar
bachelor
psychologY AND SOCIETY

Beste NICO 

Wat is het een eer om een brief te mogen schrijven aan zo'n moedige man als jij. Voor mij is het moeilijk om me te verplaatsen in jouw schoenen. Simpelweg, omdat ik in mijn hele leven nog nooit zoveel onrecht heb meegemaakt als jij. Ik hoop dan ook dat ik met mijn brief jou genoeg eer aan doe.
 
In de 21e eeuw hebben mensen het niet altijd makkelijk. Terreur speelt nagenoeg een grote rol in de huidige samenleving. Dit veroorzaakt angst en onrust. Echter is dit niet vergelijkbaar met de tijden waar jij in hebt geleefd. Mede dankzij jou kennen onder andere de studenten van de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool in Tilburg, dat tegenwoordig Tilburg University heet, vrijheid. Vrijheid in de keuzes die we maken en bovenal vrijheid van meningsuiting. We kunnen zeggen, schrijven, geloven en studeren wat we willen. Dit zie ik als een overwinning voor de mensheid. Een overwinning die wij nooit hadden kunnen behalen zonder moedige strijders als jij.
 
Als ik het portret over jou lees, kom ik erachter dat we in heel erg veel dingen op elkaar lijken. Beiden 22 jaar en in de bloei van ons studentenleven. Ook was jouw hobby hockeyen, waar ik in mijn vrije tijd ook graag passievol tijd aan besteed. Jij zorgde ervoor dat je in contact bleef met je naasten door middel van brieven. Ook daar kan ik me in vinden door mijn huidige functie als Ab Actis bij de studentenroeivereniging T.S.R. Vidar. Nagenoeg besef ik me dan ook direct dat ik van geluk mag spreken. Geluk dat ik ook daadwerkelijk kan genieten van de dingen die ik op dit moment meemaak, terwijl jij voor soortgelijke dingen moest strijden om deze überhaupt te kunnen doen. Ik zou willen dat je deze dingen opnieuw kon meemaken en dan vanuit mijn schoenen. Er zou dan veel meer geluk op je pad zijn en minder onrecht. Ik en vele anderen zijn ons daar ook heel erg van bewust. Helaas kan ik de tijd niet terugdraaien om jou het leven te laten zien door mijn ogen en in mijn tijd. Het leven met veel meer geluk en vrijheid.
 
Ik wil je bedanken voor de moed die jij hebt gehad tijdens deze moeilijke jaren. Velen zullen geholpen zijn door jouw inzet en overlevenden van de oorlog zullen ook hebben gekoesterd of nog steeds koesteren wat jij voor hen hebt gedaan in deze donkere jaren. Ik hoop dat jij een plekje hebt gekregen, waarbij jij het respect krijgt dat jou toekomt en waar je eindelijk rust kan vinden.
 
Met vriendelijke groet,
 
Lieke van Gulik
Wil jij ook een brief schrijven aan Nico?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. ​
> lees hier de brief van Nina van Keulen aan Nico
> lees hier de brief van Carine Zebedee aan Nico