henk
​koehorst 
24 jaar
​1915-1940

Koehorst, Hendrikus Johannes (Amsterdam, 29 augustus 1915 – 14 mei 1940, Rhenen). Zoon van J.C.J. Koehorst, kantoorbediende en administrateur, en E.M. Broodbakker. Henk kwam om tijdens gevechten bij de Slag om de Grebbeberg. Hij was het eerste oorlogsslachtoffer dat onder de leden van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof te betreuren viel. 

​IN MEMORIAM

Proloog
Na een eenvoudige verovering van het plaatsje Wageningen bereikten de Duitse troepen in de eerste dagen van de oorlog het Nederlandse verdedigingswerk 'de Grebbeberg'. Deze 52 meter hoge heuvel maakt deel uit van de Utrechtse Heuvelrug. Hier vond in mei 1940 de eerste confrontatie tussen het Duitse en Nederlandse leger plaats. Henk Koehorst kwam tijdens deze gevechten om. Hij was het eerste oorlogsslachtoffer dat onder de leden van studentenvereniging St. Olof te betreuren viel.
 
1. Set-up
Henk Koehorst meldt zich in 1938 aan als lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof en betuigt zich daarbinnen als zeer actief. Hij sluit zich aan bij de 'Inrichtingscommissie' van de vereniging, wordt lid van de vriendenclub “6.05” en praeses van de sociale studieclub van het Corps. Zijn corpsgenoten zien Henk nog zitten: “We zien weer voor ons het rood fluweelen vest en den hamer van den rustigen voorzitter van de sociale studieclub 'De Tribune'. We horen zijn stem, zij klinkt zonder pathos de stem van een man, die weet wat hij wil. Eén doel staat hem voor oogen, het sociaal besef, vrucht van een weldoordachte studie over te dragen op de jongeren, die na hem komen gaan.”
 
2. Motorisch moment
Henk dompelt zich een jaar lang onder in het Tilburgse studentenleven. Maar het is zeer de vraag hoe lang deze tijd van onbezonnen plezier maken nog duurt. Zijn functie als reserve-luitenant bij het 11e Regiment Infanterie, waartoe Henk vóór zijn studietijd benoemd is, kan hem in de nabije toekomst voor verplichtingen stellen. Zeker als de politieke onrust verder toeneemt. In september 1939 wordt de mobilisatietoestand afgekondigd en ontvangt Henk een brief waarin staat dat hij zich moet melden voor militaire dienst.
 
3. Keerpunt
Henk wordt gestationeerd in de buurt van de Grebbeberg, ten oosten van Rhenen. Hij registreert hoe reservekapitein D.S. Heinsma aantekeningen maakt over de omstandigheden waarin de jongens van het Nederlandse legercorps terechtkomen. In dit dagboek dat bewaard is gebleven, staat de 'Slag om de Grebbeberg' en de rol van Henk daarin uitvoerig beschreven. De inval van het vijandige leger vindt 's nachts plaats. “Vrijdag 10 mei 0.00 uur. Reserve 2e luitenant Koehorst meldt dat de Duitschers het Nederlandsche grondgebied zijn binnengedrongen. Tusschen 3 en 4 uur vergapen de manschappen uit de barakken van 1 en 2-ii r.i. zich aan de stekende Duitsche jachtvliegtuigen. Slechts intimidering. Geen schot wordt gelost van weerszijden (...).”
 
4. Climax
Een dag later vinden er hevige gevechten plaats, de spanning neemt toe en het Nederlandse leger blijkt slecht voorbereid en bewapend. Zo staat in het dagboek van de reservekapitein te lezen: “Zaterdag 11 mei, 18.30 uur. De Compagnie met mitrailleurcompagnie verzameld. Hevig artillerievuur. Moreel van de troep dientengevolge zeer slecht. Rijwielen en auto's achtergelaten.” Onder veiligheidsmaatregelen wordt afgemarcheerd naar Vreeswijk. “Vreesachtige troepen”, zo noteert de reservekapitein. En hij vervolgt: “De Compagnie moreel geschokt door eigen landmijnen. Stelling mij opgegeven toch ingenomen met 2 secties in voorste lijn onder: Reserve 2e luitenant Koehorst en sergeant Oonk.”
 
5. Resolutie
De situatie wordt te gevaarlijk en Henk besluit zich, nog diezelfde avond, met zijn divisie terug te trekken. Zij melden zich op de commandopost, met de mededeling onder hevig mitrailleurvuur te liggen. De reservekapitein schrijft: “22.30 uur: Geen verliezen of gewonden. Ik sommeerde luitenant Koehorst zijn opstelling wederom in te nemen, minstens op mijn commandopost halt te houden en nadere bevelen af te wachten.” Als een ander bataljon zich terugtrekt, besluit Henk, tegen de bevelen van hogerhand in, te volgen. De conflicten volgen elkaar op. Er is in de dagen die volgen sprake van een slechte communicatie, tegengestelde commando's en een algehele paniekstemming.
 
Epiloog
Op 14 mei 1940, vier dagen nadat het Duitse leger Nederland binnenviel, kwam Henk om het leven door artillerievuur. Omdat het grootste deel van het land nog niet was bezet, kon informatie vanuit de frontlijn vrij gemakkelijk het thuisfront bereiken. Hierdoor waren familie en vrienden van Henk snel op de hoogte van zijn overlijden. In de dagen na zijn dood prijkt in verschillende kranten een rijkdom aan herinneringen. Vanuit het Tilburgs Studenten Corps St. Olof werd een gedenkteken opgericht voor Henk: zijn naam werd gebeiteld op een houten paneel. In de dagen, weken, maanden die volgden kon niemand vermoeden dat dit monument zou uitgroeien tot een drieluik.
1. Erelijst van Gevallenen
2A. Bidprentje - voorzijde
2B. Bidprentje - achterzijde
3. Overlijdensakte
4. In Memoriam regionale krant
5. Uittreksel dagboek reservekapitein D.S. Heinsma2-II-11 R.I
6. Gedenkpanelen Tilburg University
7. Dankwoord aan Cobbenhagen (monument)
Bronvermelding

1.  http://www.erelijst.nl/bladeren/bladeren-door-de-erelijst
2. Privé-archief familie  Koehorst
3. Stadsarchief Breda, Overlijdensregister 1940, akte 791, geregistreerd 30-12-1940
4. Nieuwe Tilburgsche Courant, 11-06-1940
5.  http://www.grebbeberg.nl/index.php?page=uittreksel-dagboek-van-reserve-kapitein-d-s-heinsma
6.  http://www.4en5mei.nl/herdenken-en-vieren/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeken/oorlogsmonument/3813/tilburg%2C-monument-voor-de-gevallenen-van-de-hogeschoolgemeenschap
7.  Archief T.S.C. St. Olof










 

ODETTE VAN SPAANDONK
20 jaar
COMMUNICATIE- EN INFORMATIE-WETENSCHAPPEN

Beste HENK 

Ik stuur je deze brief, opdat je niet vergeten wordt.
Het is 1940. Jij bent een 24-jarige student aan de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool in Tilburg, praeses van de sociale studieclub en lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof en vriendenclub “6.05”. Op het eerste gezicht lijken we heel wat overeenkomsten te hebben. Ware het niet dat jij als reserve-luitenant bij het 11e Regiment Infanterie na vier dagen het eerste oorlogsslachtoffer van studentenvereniging St. Olof wordt. Jij maakte de oorlog van dichtbij mee, terwijl oorlog voor mij altijd iets abstracts is geweest. Verhalen hoor ik van geschiedenisdocenten, lees ik in boeken en op het internet. Verhalen waarin het Nederlandse leger haast niet serieus genomen wordt.
​
Beste Henk,
Misschien zou het Nederlandse leger serieuzer genomen zijn, wanneer zij beter voorbereid waren geweest en zich niet na vijf dagen over hadden hoeven geven. Na vier dagen ben jij omgekomen. Wellicht was jouw inzet meer opgevallen, wanneer je je langer voor de vrijheid had kunnen inzetten. Daarom vind ik het heel bijzonder dat ik nu de kans krijg om je een brief te schrijven en er voor te zorgen dat je herinnerd zult worden. Het is tragisch dat je zo kort hebt kunnen strijden, waardoor je wellicht niet de waardering krijgt die je verdient. Want Henk, had jij niet veel meer willen doen?

Beste Henk,
Het is je niet gelukt om je vrijheidsstrijd af te maken. Volgens mij was je er zelf nog niet klaar mee. Je had je doel nog niet bereikt. Misschien zou je na de capitulatie doorvechten in Engeland. Misschien zou je in het verzet zijn gegaan: misschien saboteerde je de Duitse communicatie door telefoonkabels door te knippen, misschien blies je spoorwegen op en liet je dieseltanks leeglopen om de Duitsers tegen te werken, of misschien zou je Joden helpen om onder te duiken.

Beste Henk,
En na de oorlog? In mijn fantasie maak je je studie aan de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool in Tilburg af en krijg je samen met je vrouw een mooie zoon en een prachtige dochter. Iedere avond, voor het slapengaan, lees je aan hen voor. Wanneer ze ouder worden, gaan studeren en je hen volwassen ziet worden, probeer je hen het sociaal besef bij te brengen dat je altijd al hebt proberen over te dragen aan je vroegere medestudenten. Je kinderen vliegen uit en stichten hun eigen gezin. Aan de keukentafel vertel je aan je kleinkinderen over vroeger.

Beste Henk,
Juist doordat jij misschien meer dingen hebt willen doen, maar niet hebt kunnen doen, is jouw verhaal tragisch, bijzonder, waardevol en indrukwekkend. Jouw strijd voor de vrijheid was overduidelijk. Hoe dapper moet je zijn om te besluiten reserve-luitenant te worden bij het 11e Regiment Infanterie. En wat voor bijzonder persoon moet je zijn om je leven te geven voor de vrijheid van anderen.

Beste Henk,
Opdat je niet vergeten wordt.
 
Odette van Spaandonk
Wil jij ook een brief schrijven aan Henk?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. ​
>  lees hier de brief van  Paul Hoeijmans aan Henk
​>  lees hier de brief van Yasmin Hage aan Henk