gérard
van de ven
23 jaar
​1921-1945

Van de Ven ,     Gerardus Wilhelmus Antonius Maria (Roosendaal, 13 mei 1921 – 8 april 1945, Osterode). Zoon van A.T. van de Ven, expediteur, en C.A.M. Braat. Gérard weigerde de loyaliteitsverklaring te tekenen en besloot te vluchten naar Zuid-Europa. Hij werd doodgeschoten door een ss-soldaat bij de ontruiming van kamp Dora (Duitsland).

​IN MEMORIAM

Proloog
'Struikelstenen' (Stolpersteine) zijn inmiddels een begrip geworden. Kunstenaar Gunter Demnig zou vanaf het millennium, op verschillende locaties in heel Europa, meer dan 44 duizend van deze stenen plaatsen. De kubusvormige, betonnen stenen kregen een messing bovenplaat waarin de naam van een slachtoffer van het naziregime werd gegraveerd, evenals de overlijdensdatum en de naam van het kamp. De stenen werden geplaatst in de stoep voor het voormalig woonhuis van de slachtoffers, zo ook voor het huis waarin Gérard van de Ven was grootgebracht.

1. Set-up
Gérard van de Ven ziet het levenslicht op 13 mei 1921 in Roosendaal. Hij is de derde in een gezin met acht kinderen. Over zijn jeugdjaren is weinig bekend. Wat we wel weten is dat Gérard een traditionele en prettige opvoeding heeft genoten in een welgesteld gezin in Roosendaal. Als Gérard in 1940 economie gaat studeren in Tilburg, verlaat hij zijn geboorteplaats en gaat op kamers in Tilburg. Eerst op de Nieuwe Bosscheweg en later in de Willem II-Straat. Gérard voelt zich op zijn plek in het studentenleven. Hij wordt lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof en sluit zich aan bij het dispuut A.D.A.T. ('A Drink At Time'), dat op 11 juni 1940 is opgericht. De opgewekte stemming onder de studenten verandert als de Duitse bezetter het functioneren van de hogeschoolgemeenschap onmogelijk maakt.
 
2. Motorisch moment
In 1943 krijgen Gérard en zijn medecorpsleden de loyaliteitsverklaring voorgelegd. Als hij niet tekent, moet hij zich melden voor de Arbeitseinsatz, een gedwongen tewerkstelling in Duitsland. Gérard verzet zich tegen beide maatregelen. Hij tekent de verklaring niet en meldt zich ook niet in de Willem-II kazerne in Tilburg. “Hij was een principieel verzetsman en hield vol liever tegen de muur gezet te worden dan een hand uit te steken voor onze onderdrukkers.” Gérard realiseert zich dat zijn leven gevaar loopt. Hij duikt onder, eerst in Nederland en vlucht vervolgens de grens over naar België en Frankrijk. Gérard  vindt een onderduikplaats in Noord-Frankrijk, op een boerderij. Na enkele maanden trekt hij verder naar Bordeaux via Parijs.
 
3. Keerpunt
Vanuit Bordeaux probeert Gérard Spanje te bereiken. Van daaruit wil hij doorreizen naar Groot-Brittanië om zich ter beschikking te stellen van de Nederlandse strijdkrachten. Hij kiest voor de oostelijke route naar Spanje via Pau waar hij echter in september 1943 opgepakt wordt. Na een maand gevangenschap in Toulouse (Zuid-Frankrijk) en een verblijf van enige weken in het concentratiekamp in Compiègne, in het noorden van Frankrijk, wordt Gérard op transport gesteld naar Buchenwald. Hij komt vervolgens terecht in het gevreesde kamp Dora bij de Duitse stad Nordhausen. Daar is hij “met nooit falend optimisme, geworteld in zijn blijde ziel en in een onwankelbaar Godsvertrouwen, een krachtige steun geweest voor zijn medegevangenen, een ergernis voor de zwarte verbittering der SS-bewakers”, zoals in een gedenkboek is beschreven.
 
4. Climax
Deze verbittering slaat om "in Duitse lafhartigheid toen bij het naderen van de bevrijdende geallieerde legers, het kamp ontruimd werd en twee schoten hem het leven benamen..." Gérard wordt doodgeschoten bij het drinken uit een beek in de buurt van Lehrbach, door dezelfde bewaker die hem toestemming geeft zijn dorst te lessen. Het is acht april 1945. In het oorlogsarchief van het Rode Kruis is te lezen dat Gérard gevangeniskleding draagt. In een blauw linnen zakje dat hij bij zich heeft, zitten enkele brieven van thuis en van zijn liefste Annette. 
 
5. Resolutie
Bij de dispuutvergadering van A.D.A.T. wordt op 4 oktober 1945, een klein jaar na de bevrijding van Tilburg, stilgestaan bij het overlijden van Gérard, hun vriend en dispuutgenoot. Niet alleen wordt een minuut stilte in acht genomen, ook worden er drie dagen zware rouw afgekondigd, wat betekent dat er geen feestjes en cafébezoeken plaatsvinden. Daarnaast wordt afgesproken om een requiemmis voor Gérard op te laten dragen. De dispuutleden wonen de mis bij in jacquet, een gelegenheidskostuum.
 
Epiloog
In Roosendaal werd voor het ouderlijk huis van Gérard, Brugstraat 44, een Stolperstein gelegd, met de tekst: 'Hier woonde Gérard van de Ven, geboren 1922, gearresteerd in Frankrijk, vermoord 8-4-1945 Kamp Dora'. Theatermaker Romy Rockx maakte op 4 mei 2017 een voorstelling in Roosendaal, waarin het verhaal van stadsgenoot Gérard werd opgevoerd en zijn ouderlijk huis deel was van het decor.

Op 22 september 2021 heeft er een opgraving plaats gevonden op het kerkhof van Lehrbach, in een graf met vijf onbekende doden. DNA-vergelijking met het DNA van zijn neef Anton heeft aangetoond dat Gérard al meer dan 76 jaar daar begraven ligt. Met deze vaststelling kwam een einde aan de onzekerheid van zijn familie over de sterfplaats en de locatie van het graf van Gérard.
1. Struikelsteen
2. Meldplicht studenten Arbeitseinsatz
3. Vaststelling, niet gemeld in Ommen
4. Brief Studenten-Moderator 9 juni 1943
5. Brief overlijden aan St. Olof 29 mei 1945
6A. Condoleances Cobbenhagen, 5 juni 1945
6B. Condoleances Cobbenhagen, 5 juni 1945
7. In gedachtenis, brief Prof. Kaag, 8 november 1947
8. In Memoriam Fratrum
Bronvermelding
​
1. tm 7. Privé-archief familie van de Ven
8. In Memoriam Fratrum. Gedenkboekje Tilburgs Studenten Corps St. Olof, p. 9

  
 

SHADAN AHMADI
23 jaar
COMMUNICATIE- EN INFORMATIE-WETENSCHAPPEN

ALLERBeste GERARD

23 jaar, economiestudent aan de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool in Tilburg (tegenwoordig bekend als Tilburg University), lid van studentenvereniging Olof, principieel, doorzetter, optimist, dispuutslid, vriend, broer, zoon.
 
Met deze kleine verzameling aan woorden die ik van jou heb probeer ik mij een beeld te schetsen van hoe je was. Met deze woorden probeer ik me voor te stellen hoe je zou zijn geweest als student. In de collegebanken op de donderdagochtend na een avondje drinken met je dispuut. Misschien zelfs nog een beetje dronken van de avond ervoor. Met deze woorden probeer ik me voor te stellen hoe jij in het leven stond. Vol energie? Op zoek naar avontuur misschien? Nieuwsgierig?
 
Maar helaas zijn alleen deze woorden niet voldoende om jou te beschrijven. Er is namelijk veel meer wat een bijdrage heeft moeten leveren aan jou. Een bijdrage aan jouw korte leven. Je was namelijk ook een verzetsman, onderduiker, vluchteling en een gevangene. Ik moet mijn rooskleurige beeld van jou helaas bijstellen, want jouw leven was niet rooskleurig. Verre van dat zelfs. Ook al wil ik het liefst de mooie dingen een plek geven in mijn geheugen, dat gaat natuurlijk niet altijd. We moeten niet vergeten dat blijheid en verdriet vaak heel dicht naast elkaar staan.
 
Zelf ben ik momenteel ook 23 jaar en studeer Communicatie- en Informatiewetenschappen aan Tilburg University. De universiteit heeft als motto Understanding Society. Wat dat is wat we allemaal proberen te doen, begrijpen. We proberen elkaar te begrijpen, waarom wij dingen doen, waarom anderen ons dingen aandoen, hoe de wereld in elkaar zit, hoe wij zelf in elkaar zitten en veel meer. Want ik moet eerlijk zeggen Gèrard, na zoveel jaren begrijpen we veel dingen nog steeds niet. Waarom lopen we elkaar te bekritiseren en te kleineren en maken sommige mensen het moeilijk voor anderen? En dat terwijl jij niet eens de kans hebt gekregen om ouder te worden dan 23 en niet de kans hebt gekregen om meer van de wereld te zien. Jij hebt de kans niet gekregen om te ontdekken hoe de wereld in elkaar zit, begrijpen hoe jij zelf in elkaar zit. Mijn droom is om meer van de wereld te zien en van de mensen die deel uitmaken van deze aarde, net als jij ooit deel uitmaakte van de aarde. Jij hebt deze kans niet gekregen, maar ik zal hem met alles wat ik heb grijpen. Want voordat je het weet is het te laat.
 
Daarom zal ik voortaan aan je denken en op 4 mei zelfs een beetje extra, omdat je dat verdient.
 
Met veel bewondering,
Shadan Ahmadi 
Wil jij ook een brief schrijven aan Gérard?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. ​
> lees hier de brief van Jans van Beckhoven aan Gérard
​> lees hier de brief van Erwin Nas aan Gérard