wiel wiertz
32 jaar
​1913-1945

Wiertz, Willem Jozef (Kerkrade, 6 januari 1913 –  10 februari 1945, Tilburg). Zoon van J. Wiertz, slager, en M. Vandermühlen. Wiel was werkzaam als rijksambtenaar/adjunct-commies gemeente secretarie. Hij was wettelijk getrouwd met Sophia 'Fietje' Boink. Wiel verongelukte in Tilburg, nog voor het huwelijk kerkelijk kon worden ingezegend. 

​IN MEMORIAM

Proloog
Op 27 oktober 1944 werd Tilburg bevrijd. Drie maanden later was de stad nog steeds getuige van het oorlogsgeweld. Het nieuwste wapen van de Duitsers, de V1's, ook wel 'vliegende bommen' genoemd, zorgden voor grote ravage en tientallen doden in de stad. Terwijl de bevrijding van Nederland nog niet ten volle gerealiseerd was, werd op de conferentie van Jalta door wereldleiders al  gesproken over de vraag hoe Europa er na de oorlog uit moest zien. Wiel Wiertz, een toen 32-jarige student, heeft nooit mee kunnen maken hoe die naoorlogse wereld vorm zou krijgen.

1. Set-up
Wiel verhuist voor zijn studie van Kerkrade naar Tilburg. Hij wordt lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof en is, in vergelijking met sommige medestudenten, geen opvallende figuur: “Weinigen zullen hem gekend hebben. Bescheiden van aard trad hij niet op de voorgrond en deed in eenvoud zijn plicht. Zijn studie aan de [Roomsch Katholieke Handelshoogeschool] is hij pas op vrij late leeftijd begonnen. Naast zijn studie trad Wiel ook als sociaal werker op. Ondanks zijn zeer uitgebreide werkzaamheid was hij een enthousiast en energiek student. Degenen die zich zijn vrienden noemen mochten, weten wie hij was en wat hij kon. Zij ook weten, dat hij steeds voor iedere medestudent klaar stond.”
 
2. Motorisch moment
Eind 1944 trouwt Wiel met de Tilburgse Fietje Boink. Een maand later verhuist het stel van de Lange Nieuwstraat naar de Ringbaan West, waar Wiel samen met zijn kersverse echtgenote amper een maand woont. Op een koude winterdag, 10 februari 1945 om precies te zijn, komt Wiel door een noodlottig ongeval in Tilburg om het leven. De oorlog in het zuiden van Nederland is dan al voorbij. Wat er die dag precies gebeurd is, lezen we in een politierapport. Wiel is 's middags samen met een goede bekende op de fiets naar Alphen en Riel geweest. Omstreeks 18.15 uur krijgt Wiel, ter hoogte van het Dierenpark aan de Bredaseweg, een lekke achterband. “Rij jij maar door”, zegt hij tegen zijn reisgenoot. Wiel besluit zelf naar huis te lopen, met zijn fiets aan de hand.
 
3. Keerpunt
Omstreeks 19.30 uur komt er een melding binnen bij de politie. Twee Canadese militairen hebben eerder die avond een klap gehoord. Als zij gaan kijken, zien zij een man en een fiets op de weg liggen, van een motorrijtuig geen spoor. De man, Wiel Wiertz zo blijkt achteraf, is aangereden. Zijn fiets ligt op het 'rijwielpad' aan de Bredaseweg. De politie komt erbij en zij bevestigen dat er op het fietspad een damesfiets ligt met verbogen voorwiel en frame. Er ligt ook een open koffer met levensmiddelen verspreid over het fietspad.
 
4. Climax
Het lichaam van Wiel wordt binnengedragen in een perceel dat door de geallieerde krijgsmacht in gebruik is. Wiel ligt op een baar, zijn kleren zijn op de rug gescheurd. De militair arts verklaart dat hij overleden is, zo besluit het politierapport. De uitvaart van Wiel vindt vier dagen later plaats in de parochiekerk van de Heilige Lambertus te Tilburg. Zijn vrouw had niet kunnen vermoeden hier op deze plaats afscheid te moeten nemen van haar man. Zij zou binnenkort met hem voor het altaar staan om het kerkelijk huwelijk te voltrekken.
 
5. Resolutie
Omdat het huwelijk van Wiel en Fietje nog niet kerkelijk is ingezegend, wordt in de overlijdensadvertenties melding gemaakt van 'aanstaande echtgenoot en schoonzoon' en niet van 'echtgenoot en schoonzoon'. Na het overlijden van Wiel blijft Fietje verbonden met de familie Wiertz. Dat blijkt onder andere uit het feit dat haar naam genoemd wordt in de overlijdensadvertentie van Maria, de moeder van Wiel, die op jonge leeftijd overlijdt net als de vader van Wiel. Tien jaar na de dood van haar grote liefde overlijdt Fietje zelf ook – zevenendertig jaar jong.
 
Epiloog
Het is vooralsnog onduidelijk wat Wiel precies deed gedurende de Tweede Wereldoorlog. Of hij de loyaliteitsverklaring in 1943 heeft ondertekend, is ook niet duidelijk. Waarschijnlijk was hij geen fulltime student, omdat hij in zijn overlijdensakte en het politierapport naar aanleiding van zijn overlijden respectievelijk wordt aangeduid als 'rijksambtenaar' en 'adjunct commies gemeente secretarie', en niet als student. De afloop van de geschiedenis van Wiel is bekend. Maar hoe het verloop van zijn leven was, roept nog veel vraagtekens op. Hij zal voor vrienden en bekenden niet in de vergetelheid verdwijnen, als sociaal werker moet hij veel voor zijn omgeving hebben betekend.
1. inslag V1 Mariângaarde
2A. In Memoriam Fratrum
2B. In Memoriam Fratrum
3. Trouwfoto
4. Trouwfoto met familie
5. Bericht verkeersongeval
6. Overlijdensakte
7. Overlijdensadvertentie
Bronvermelding

​1.  http://www.tijdmachinetilburg.nl/detailview.
​aspx?id=1145
2. In Memoriam Fratrum. Gedenkboekje Tilburgs Studenten Corps St. Olof, p. 11
3. Privé-archief familie Wiertz
4. Privé-archief familie Wiertz
5. Nieuwsblad van het Zuiden, 13 februari 1945
6. Regionaal Archief Tilburg, Toegang 16, Overlijdensregister Tilburg 1945, akte 254. 
7. De Zuid-Limburger, 17 februari 1945

NIELS VAN DOORMALEN
18 jaar Communicatie- en Informatie-wetenschappen

Beste WIEL 

Heel vaak, hebben jij en ik verwachtingen.
Over vandaag, over morgen, maar ook zeker over volgend jaar.
En op basis van deze verwachtingen handelen jij en ik.
Jij en ik gingen studeren, omdat ik en jij verwachtingen hebben over onze toekomst.
Die verwachtingen maken we zelf, jij en ik. En onze maatschappij.
 
In augustus ga ik een week op vakantie.
Dat duurt nog vier maanden voordat ik ga.
Samen met mijn vriend en familie mag ik naar Tenerife.
Daarvoor heb ik laatst een boek gekocht, dat wil ik daar lezen.
Het gaat over theater en kunst.
Dat vind ik inspirerend en ik verwacht dat ik na mijn studie aan Tilburg University veel aan die passie ga hebben.
Ik ben kunstig. Ik kan niet zonder en wíl ook nooit meer zonder.
 
Wat als jij en ik, niet meer weten of wij in augustus rusten kunnen?
Of dat wij, jij en ik, niet meer naar kunst kunnen kijken als we dat willen?
Kunst: onze spiegel van de maatschappij?
Sorry, ik weet niet eens of je wel van kunst houdt.
Maar, dat iets onze verwachtingen vandaag of morgen doen verdwijnen.
Wat, als wij die grip over onszelf verliezen?
 
Wiel, je laat me kritisch kijken naar de wereld van vandaag.
Ik kan zeggen dat je dapper was en dat je een onwerkelijke dood leed.
Dat je had moeten kunnen trouwen met Fietje en dat ik zo ongelofelijk boos ben op de wereld dat jij dat niet hebt kunnen doen.
Dat is zo, maar ik wil je verhaal vandaag vertalen naar het nu.
Je verhaal is te belangrijk.
 
Kunst laat me schrikken, over hoe de wereld van nu eruitziet.
Die spiegel van de werkelijkheid raakt me en dan voel ik me machteloos.
Ik laat het gaan en constateer een soort nonchalance bij mezelf.
Ik geef het populisme geen kans, ben altijd optimistisch en probeer iedereen te helpen.
Maar, dat optimisme heeft een grens.
Pechtold is altijd optimistisch, en dat is goed.
Maar wat zegt hij tegen zijn vrouw, voordat hij slapen gaat?
Is hij een onuitputtelijke optimist, of moeten we daar een nuance in zien?
 
Wat deed jij?
Vertel het me.
Heb jij de loyaliteitsverklaring getekend?
Hoe voelde je je?
Was jij zo'n onuitputtelijke optimist?
En had je daarom verwachtingen over vandaag, morgen en volgend jaar?
 
Niels 
Wil jij ook een brief schrijven aan Wiel?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. ​
> lees hier de brief van Lucas van Bergen aan Wiel