charles
nyst
27 jaar
​1916-1944

Nyst, Charles Josephus (Kerkrade, 5 maart 1916 – 18 januari 1944, Groβbeeren). Zoon van J. Nyst, notaris, en J. Hollman. Charles groeide op in een gezin met 7 kinderen. Hij werd in Duitsland tewerkgesteld en stierf in 1944 in het Duitse Groβbeeren in een Arbeitserziehungslager. Zijn oorlogsdagboek is bewaard gebleven.

​IN MEMORIAM

Proloog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er kampen voor dwangarbeiders. In een doorgangskamp, zoals Rehbrücke in de Duitse stad Potsdam, werden mannen opgehaald door vertegenwoordigers van fabrieken die om dwangarbeiders verlegen zaten. Behalve kampen voor dwangarbeiders waren er ook de zogenoemde Arbeitserziehungslager (AEL), opvoedende werkkampen, zoals die in Groβbeeren. In Nazi-Duitsland hebben 500.000 dwangarbeiders de verschrikkingen van de AEL meegemaakt, onder hen ook Charles Nyst.
 
1. Set-up
Charles Nyst haalt na zijn eindexamen aan de R.K. Hoogere Handelsschool in Rolduc, in 1934 het examen 'Luchtvaartkennis' op Schiphol. Daarna is hij nog enige tijd verbonden aan de gemeentesecretarie van Schin op Geul. In 1941 verhuist Charles naar Tilburg en begint aan zijn studie economie. Hij wordt lid van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof en is in 1942 een van de oprichters van de vriendenclub 'Torpedo'. Als oprichtingsdatum kiezen de zes vrienden, die actief betrokken zijn bij het verzet, symbolisch voor 21 maart, omdat er “met de lente een nieuw leven ontluikt.”
 
2. Motorisch moment
Charles maakt niet lang deel uit van de vriendenclub. Hij weigert in 1943 de Duitse loyaliteitsverklaring te tekenen. Omdat hij zijn familie niet in gevaar wil brengen, besluit Charles zich te melden bij de Grüne Polizei in Maastricht. Op deze plek wordt hij gearresteerd, in een doorgangskamp in Rehbrücke geplaatst en van hieruit gedwongen tewerkgesteld bij de Arado Flugzeugwerke, een fabriek in Potsdam. Charles schrijft in zijn dagboek vaak over verveling – er was weinig werk, zodat de dagen maar langzaam vlotten – over het koken van eten en het vermaak buiten het fabrieksterrein. Zo noteert hij over zijn verblijf in Rehbrücke: “Het eten was goed, maar veel te weinig. Het verblijf was soms hopeloos vervelend, daar niemand raad met zijn tijd wist. We waren derhalve zeer blij toen we 16 mei uit het kamp konden ontglippen om naar Berlijn te gaan. Hier troffen we een stel studenten en zijn we die wereldstad eens gaan bezichtigen.” 
 
3. Keerpunt
Arado Flugzeugwerke, de fabriek waar Charles vanuit Rehbrücke wordt geplaatst, brengt haar personeel onder in particuliere huizen, vaak voorzien van ruime kamers. Charles noteert: “De behandeling is zeer goed; ook het eten lijkt voldoende en is geloof ik niet minder dan in Holland. Vleesch hebben wij veel meer.” Enige tijd later worden Charles en zijn mede kampgenoten veel minder riant gehuisvest. Zij worden ondergebracht in barakken op het fabrieksterrein zelf. Charles vindt het vreselijk dat de tijd door zijn vingers glipt en hij zich niet nuttig kan maken: “ Weer niets te doen vandaag (…) Ik zit hier maar voor spek en bonen: de tijd gaat voorbij en komt nooit meer terug. Never!!!!.” De woede over het zinloze van zijn verblijf en het wachten op werk spreekt in Charles' opmerking: “Als dat allemaal gewroken moet worden wat dat tuig ons heeft aangedaan.”
 
4. Climax
In oktober 1943, Charles is dan inmiddels een maand of vijf tewerkgesteld, wordt hij bij zijn baas geroepen en bevraagd op een uitlating van hem. Charles zou gezegd hebben dat hij hoopt dat Engeland de oorlog zal winnen. Als hij deze aanname van de directeur corrigeert - “Ik heb gezegd dat naar mijn mening Engeland de oorlog zal winnen” - en krachtig staat voor zijn overtuiging, wordt hij weggestuurd uit de fabriek.  In zijn dagboek schrijft hij: “Wat gaat er nu weer gebeuren? Maar afwachten. Ik kan hoogstens naar de Hallen worden overgeplaatst. Althans volgens mij! In deze rare tijden kan de kleinste onnozelheid je in de petoet brengen.”
 
5. Resolutie
Enkele dagen blijft het stil. Charles hoopt dat de hele situatie niet zal escaleren. Maar vanaf 6 oktober schrijft hij niet meer in zijn dagboek. Charles wordt veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf en, na een kort verblijf in concentratiekamp Sachsenhausen, overgeplaatst naar een Arbeitserziehungslager in Groβbeeren. In een opvoedend werkkamp als deze worden relatief beschermde dwangarbeiders behandeld als concentratiekampgevangenen. Het regime is streng en een verblijf duurt doorgaans niet langer dan een maand of drie, waarna de gevangene wordt teruggestuurd naar de voormalige werkgever. Charles maakt deze terugkeer niet meer mee.
 
Epiloog
Charles overlijdt op 18 januari 1944 in Groβbeeren, vermoedelijk als gevolg van ondervoeding en uitputting. Hij wordt te ruste gelegd op de begraafplaats in deze stad. De familie van Charles heeft zijn dagboek na de oorlog teruggekregen en ruim zeven decennia lang bewaard. Hierin valt te lezen hoe Charles moest betalen met zijn leven door het uitkomen voor zijn mening.
1. Examen Rolduc
2. Examen luchtvaartkennis
3A. Dagboek. Voorzijde
3B. Dagboek, p. 45
3C. Dagboek, p. 46
4. Monument Grossbeeren
5. In Memoriam Viking
6A. In Memoriam Fratrum p. 9
6B. In Memoriam Fratrum p. 10
Bronvermelding
​
1. Limburger Koerier, 6-6-1934
2. Limburger Koerier, 12-8-1939
3. Privé-archief familie Nyst
4. https://oorlogsgravenstichting.nl/begraafplaats/
​141/begraafplaats-ad-ruhlsdorfer-strasse-te-grossbeeren
5. Viking. Tilburgs Studenten Weekblad,  5-12-1944
6. In Memoriam Fratrum. Gedenkboekje Tilburgs Studenten Corps St. Olof, pp. 9-10
 

 
 
 

wessel kouw
26 jaar
Communicatie- en Informatie-wetenschappen

Beste charles 

Op de basisschool en de middelbare school leerde ik over de Tweede Wereldoorlog. Imposante verhalen die te abstract waren om volledig te begrijpen. Enorme getallen over hoeveel mensen er omgekomen zijn, de jaartallen van specifieke gebeurtenissen en namen van prominente personen. Als een vaag beeld, waarvan je met moeite de contouren kunt waarnemen.

Op latere leeftijd begon mijn begrip van de oorlog meer vorm te krijgen. De vage contouren van de grote geschiedenis werden ingekleurd met verhalen van individuen, plaatsen, gebeurtenissen, personen, namen en daden. De oorlog was geen Hollywoodfilm of een spannend jongensboek meer. Het ging over echte mensen, met echte angsten en echte dilemma’s. Jouw verhaal is een van die verhalen. Het geeft kleur aan het beeld dat ik van de oorlog heb en draagt bij aan mijn pogingen om te begrijpen hoe het leven er in die tijd uitzag.

Onze levens lijken in een aantal opzichten sterk op elkaar, maar de context waarin onze verhalen plaats hebben verschilt zo enorm dat vergelijken moeilijk is. Beide gingen we studeren in Tilburg; jij economie, ik Communicatie- en Informatiewetenschappen. Voor ons beiden was dit ook niet de eerste studie; jij behaalde een diploma luchtvaartkennis, ik mijn bachelor bedrijfskunde. De vrijheid die ik heb gevoeld om zelf mijn pad te kiezen en verantwoordelijkheid te nemen voor mijn eigen ontwikkeling was en is voor mij heel belangrijk. Uit jouw keuze om meerdere studies te volgen denk ik op te maken dat jij die vrijheid ook hebt gevoeld, maar echt zeker weten doe ik het niet. Van studiefinanciering of 'sociale' leenstelsels was geen sprake, dus in financiële zin waren er beperkingen. Toch moet de grootste beperking van je vrijheid de oorlog zijn geweest. Je ging in 1941 in Tilburg studeren. De oorlog was toen al in volle gang dus blijkbaar had je ondanks dat gegeven de hoop om naar de toekomst te kijken.

Persoonlijke ontwikkeling vond voor jou niet alleen in de collegebanken plaats. Je sloot je aan bij St. Olof en was een van de oprichters van vriendenclub Torpedo. Ook ik heb naast mijn studie niet stil gezeten. Een bestuursfunctie bij Night University en Kweek Communicatie, een zetel in de medezeggenschap en verschillende baantjes op de universiteit gaven mij de kans om naast mijn studie ook praktische ervaring op te doen. Die nevenactiviteiten ben ik inmiddels aan het afbouwen omdat ik me na de zomer volledig wil focussen op mijn Masterscriptie. Dat punt van je studie heb jij helaas nooit bereikt; je studietijd in Tilburg was van korte duur.
Dat je weigerde de loyaliteitsverklaring te tekenen betekende dat je je moest melden voor tewerkstelling. Uit je verhaal maak ik op dat dit werk alles behalve uitdagend was en het moet een verschrikkelijke tijd zijn geweest. Er werd goed voor je gezorgd, maar de vrijheid om jezelf te ontwikkelen was je ontnomen. Ik kan me vaag voorstellen hoe dat moet zijn. Ik heb naast mijn studie ook altijd gewerkt, en die baantjes waren niet allemaal even interessant. Toch kon ik aan het einde van de werkdag naar huis en de rest van mijn tijd besteden aan zaken die me meer voldoening bieden.

Ik realiseer me dat de vrijheid die ik ervaar niet vanzelfsprekend is. Ik ben dankbaar aan jou en iedereen die voor die vrijheid heeft gevochten, vecht en zal vechten. Of ik zelf de moed zou hebben om de keuzes te maken die jij hebt gemaakt durf ik niet te zeggen. Ik heb de context niet zelf ervaren en hoop dat ook nooit te hoeven ervaren. Toch staat de vrijheid ook vandaag de dag vaak onder druk en hopen we dat er mensen zijn zoals jij die voor die vrijheid vechten. Ik hoop dat jouw verhaal een inspiratiebron mag zijn.

Dankjewel,
Wessel
 
Wil jij ook een brief schrijven aan Charles?
Ben jij een student of medewerker van Tilburg University, of een leerling van het Odulphuslyceum in Tilburg?  
Mocht je actief willen bijdragen aan het digitaal monument, kijk  snel  verder op de pagina 'contact'. 
> lees hier de brief van Nina Poirters aan Charles