waarom dit digitaal monument?
'Ook jouw verhaal doet ertoe!'
Op onze universiteit lopen meer dan 12.000 studenten rond, hun levensgeschiedenissen zijn even talrijk. Studenten zijn mensen, geen nummers. Daarom willen wij de 22 studenten die zijn omgekomen op dit digitaal monument uit de anonimiteit halen, een naam en een gezicht geven. We kiezen voor een vertelvorm waarin historische feiten worden afgewisseld met belevingsgerichte informatie. Een multimediale manier van vertellen dus. Authentieke foto's en filmpjes, originele citaten uit brieven en dagboeken, zetten de verhalen kracht bij. Zo laten wij zien in welke situatie onze studenten – jonge mensen, in de kracht van hun leven – tijdens de oorlog terecht zijn gekomen en wat dit voor hen betekende. Empathie en bewustwording, dat willen we met dit digitaal monument creëren. Het uitlichten van dilemma's en keuzes helpt hierbij. We vragen studenten van nu te reageren op de vragen van toen: 'Teken jij een loyaliteitsverklaring aan de bezetter, waardoor je mag blijven studeren? Of teken je niet en word je gedwongen tewerkgesteld. Zou jij je melden voor transport of besluiten onder te duiken of te vluchten? Wat zou jij doen?' |
'Oorlog is geen keuze, verzet wel.' We hopen dat onze studenten, op basis van de ervaringsverhalen op dit digitaal monument, beseffen dat ook zij het verschil kunnen maken. Verzet betekent: niet achter de massa aanlopen maar je eigen weg kiezen. Dat kan alleen als je helder voor ogen hebt wat je idealen, dromen en drijfveren zijn. Die helpen je om in de meest moeilijke omstandigheden de moed niet te verliezen.
En ook: om na te blijven streven wat voor jou belangrijk is in het leven, als alles wat vanzelfsprekend is wegvalt. |
Tweeëntwintig namen
Martinus Cobbenhagen, de founding father van Tilburg University, onthulde in 1946 de houten gedenkpanelen voor 19 Tilburgse studenten die de Tweede Wereldoorlog niet overleefden. Dit monument, dat op 4 mei 2017 is geïntegreerd in een gedenkwand in het Cobbenhagen Gebouw, is een teken van de tijd. De lijst met namen is onvolledig: zo waren sommige studenten na de oorlog bij het Nederlandse Rode Kruis als vermist opgegeven. Ook ontbreken er op de panelen sterfdata en blijken enkele sterfdata bij nader inzien onjuist.
Ook materieel erfgoed is dynamisch! De panelen zijn in oorspronkelijke staat bewaard en uitgebreid met een glazen vitrine waarop de foto's en namen staan van alle 22 Tilburgse studenten die zijn omgekomen tijdens of net na de oorlog. De 22 namen zijn ontleend aan twee basisbronnen: de namen op de houten gedenkpanelen en de portretten in een herdenkingsnummer van het Tilburgsch Studenten Weekblad Viking, uitgebracht door het Tilburgs Studenten Corps St. Olof. In dit gedenkboekje werden de omgekomen leden geëerd. Het boekje kreeg de titel 'In Memoriam Fratrum': in herinnering aan onze broeders in de hogeschoolgemeenschap. “Jong en sterk en vol van een groot ideaal stierven zij, en men krijgt soms de indruk als zou hun taak niet volbracht, hun korte leven nutteloos en het einde abrupt geweest zijn. Bezien wij echter aandachtig de korte levens van onze vrienden, bij ieder afzonderlijk vinden wij een les voor ons eigen leven.” Voor alle 22 studenten en voor Martinus Cobbenhagen is in de gedenkwand in het Cobbenhagen Gebouw een kaars geplaatst. De kaarsen zijn ontworpen door de Kaarsenfabriek Cobbenhagen uit Gulpen, het familiebedrijf waar Martinus Cobbenhagen uit voortkwam. |
Onze zoektocht gaat verder! Wie was de anonieme jongeman uit Tilburg – student wellicht – die enige tijd met George Maduro gevangen zat in het Oranjehotel in Scheveningen, de oorlog overleefde en een brief schreef aan de ouders van zijn dierbare celgenoot? Tips die het onderzoek naar de identiteit van deze man en naar de vriendschap van beide mannen mogelijk verder brengen, zijn van harte welkom. Lees verder! Studenten T.S.C. St. Olof branden kaars tijdens Dodenherdenking 2015, op de campus van Tilburg University. Lees verder! |
Historisch onderzoek
Vanaf de zomer van 2016 organiseerde het Tilburg Cobbenhagen Center en het Regionaal Archief Tilburg een serie workshops waarin het onderzoek naar de 22 omgekomen Tilburgse studenten centraal stond. Circa 20 enthousiaste vrijwilligers namen deel aan dit onderzoek en legden de basis voor dit digitaal monument.
Het archiefmateriaal van het Regionaal Archief Tilburg bleek een rijke vindplaats. Bijzondere vondsten in het archief zetten de vrijwilligers op het spoor van nieuwe bronnen en methoden. Zij raadpleegden verschillende online databases, vonden informatie in jaarboeken, in het gedenkboek van het T.S.C. St. Olof en het Tilburgsch Studenten Weekblad Viking, in oorlog- en gemeentearchieven. In een aantal gevallen ontstond er, na een bijzondere en intensieve zoektocht, contact met familieleden en nabestaanden van de omgekomen studenten. De geschiedenis van 22 jonge mensen kwam tot leven. De workshops in het Regionaal Archief Tilburg sloten aan bij een actuele maatschappelijke trend: 'Citizen science', de betrokkenheid van burgers bij wetenschappelijke projecten. Omroep Brabant was op 12 oktober 2016 aanwezig bij een van de workshops en maakte een mooi verslag van het project. trailer excursie gedenkplaats Haaren
|
Benieuwd naar het verslag van Omroep Brabant? Luister mee!
“Kan ik archiefonderzoek uitbesteden aan burgers? Hoe houd ik als wetenschapper voldoende 'feeling' met de verkregen onderzoeksdata?” Lees een blog over 'Citizen Science'. |
BOEKENPLANK
Wil je meer lezen over het studentenverzet in Tilburg? Op het digitaal monument en tijdens ons historisch onderzoek maken wij onder meer gebruik van de volgende bronnen:
|
In Memoriam Fratrum
Gedenkboek van het Tilburgs Studenten Corps St. Olof. Hierin worden de studenten van het corps – omgekomen gedurende de Tweede Wereldoorlog – herdacht met een foto en een korte levensschets. De meeste van deze levensbeschrijvingen geven niet alleen informatie over de persoonlijkheid van de studenten, maar ook informatie over de wijze waarop deze is overleden en welke (helden)daden hij heeft verricht. Het katholieke geloof, en de kracht die de studenten eruit putten, komt in de beschrijvingen sterk naar voren. |
11e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1940-1941
12e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1941-1942 Deze jaarboeken vormen een onmisbare bron voor verder onderzoek. Niet alleen de namen van de studenten van de betreffende jaren zijn erin te vinden, maar ook hun adressen, telefoonnummers en het beginjaar van hun studie. De verschillende disputen, onderafdelingen en vriendengroepen staan in de jaarboeken vermeld, compleet met namen van leden. |
Viking. Tilburgs Studenten Weekblad
Verenigingsblad van St. Olof. Hierin staan korte 'In Memoria' van omgekomen of vermiste leden. Leuk en interessant om in dit blad te lezen hoe het studentenleven er vroeger aan toe ging. Viking werd tijdens de oorlog verboden; in 1944 – na de bevrijding van Tilburg – verscheen het blad weer. |
Hans Bornewasser, Katholieke Hogeschool Tilburg Deel 1, 1927-1954 (1978, 20032)
Gedegen naslagwerk over de geschiedenis van de Roomsch Katholieke Handelshoogeschool. De periode van de Tweede Wereldoorlog wordt uitgebreid en gedetailleerd beschreven. Prima boek om meer te weten te komen over de context van het Tilburgse studentenverzet en de universitaire gemeenschap in oorlogstijd. |
M.Ch.A.M.G. van Hövell tot Westerflier, Kroniek van het Tilburgs Studenten Corps "St. Olof" 1927-1953
“Met mannenmoed hebben de Atoommeisjes haar betrekkelijke eenzaamheid in Olof beleefd. Hoe bescheiden hebben zij eigenlijk haar rol gespeeld. De mensen uit de krijgsgevangen- en gijzelaarskampen hebben aan de welkome pakjes haar zorgzame handen wel herkend!” (p. 92). Een prachtig boekje over de (oorlogs)geschiedenis van de oudste studentenvereniging in Tilburg. |
Joke Bosch, Heden geen college. Studentenverzet 40-45 (1990)
Dit boek is geschreven naar aanleiding van de gelijknamige expositie uit 1990 in het Verzetsmuseum Amsterdam. Onmisbaar voor historische context: het al dan niet tekenen van de loyaliteitsverklaring, de consequenties van deze keuze, de 'Ommengangers' en de Raad van Negen komen uitgebreid aan de orde. |
A.L.M. Arnolds, H.A. Jansen, A.Th. Mertens, Christine M.A. Peeters, Gedenkboek 1940-1945 van de katholieke academische gemeenschap. Samengesteld en uitgegeven in opdracht van de Unie van Katholieke Studenten-vereenigingen in Nederland (1947)
In dit boek staan korte beschrijvingen van de omgekomen studenten van de verschillende katholieke studentenvereniging. Deze lijken erg veel op die in het In Memoriam Fratrum. Per studentenvereniging is er ook een verslag opgenomen van het wel en wee gedurende de Tweede Wereldoorlog. |
Lydia E. Winkel, Hans de Vries, De ondergrondse pers 1940-1945 (1989)
Een aantal van 'onze' omgekomen studenten heeft geschreven voor illegale bladen als Trouw, De Geus, Christofoor, De Dageraad etc. De ondergrondse pers geeft een interessant en compleet beeld van de verschillende illegale bladen, de hoofdpersonen ervan en de geschiedenis van de bladen gedurende de oorlogsjaren. |
websites
http://www.erelijst.nl/
Hierin zijn personen opgenomen die als gevolg van verzet of als militair zijn omgekomen gedurende de Tweede Wereldoorlog. Website met handige zoekfunctie. www.delpher.nl (kranten, artikelen, familieadvertenties en tijdschriften) Onmisbare website. NB: hierin zit ook het Tilburgsch Studentenweekblad Viking, waarin e.e.a. te vinden is over omgekomen leden van St. Olof! Viking is ook aanwezig in de bibliotheek van Regionaal Archief Tilburg. Ook illegale bladen (bv. Christofoor) zijn te vinden via Delpher. www.niod.nl Website van het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Het NIOD beschikt over een grote collectie kennis en archieven over de Tweede Wereldoorlog. Onmisbaar voor elk onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog www.cbg.nl Centraal Bureau voor Genealogie, ook voor het aanvragen van persoonskaarten- en lijsten en Rode Kruiskaarten. https://oorlogsgravenstichting.nl/ Wie ligt waar begraven? http://www.4en5mei.nl/ Website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Het Comité geeft richting aan herdenken, vieren en herinneren van de Tweede Wereldoorlog. Handig voor het zoeken naar monumenten. Zoeken kan op naam van de overledene. En zie ook: www.bhic.nl www.regionaalarchieftilburg.nl www.wiewaswie.nl |
10 Leestips over
|